Việt Nam đã trở thành một trong 20 quốc gia lớn nhất thế giới về xuất khẩu cá cảnh. Nhiều loại cá như bảy màu, neon và dĩa, được ưa chuộng tại Anh, Đức, Mỹ và Nam Phi, có nguồn gốc từ Việt Nam.
Trong câu chuyện phục hồi kỷ lục của ngành xuất khẩu thủy sản, những trang trại cá cảnh đã đóng góp thầm lặng với tổng doanh thu 6,7 tỷ USD trong bảy tháng đầu năm. 2/3 số trại cá cảnh tại Việt Nam đều được đặt tại TP.HCM.
1. Liên tục đóng gói xuất khẩu
Tại trang trại cá cảnh rộng hơn 10.000m2 của Hợp tác xã Sinh vật cảnh Sài Gòn (huyện Củ Chi, TP.HCM), ông Nguyễn Văn Thủy – Giám đốc Hợp tác xã cho biết hiện đang nuôi và sản xuất hàng chục loài cá khác nhau để cung cấp cho thị trường.
Ngoài những loài cá giá trị thấp như bảy màu, hồng kim, hà lan, trân châu, neon, tứ vân,… trang trại còn cung cấp các loại cá có giá trị cao như cá dĩa, la hán, ông tiên, ba đuôi.
Hợp tác xã Sinh vật cảnh Sài Gòn được thành lập từ năm 2013 và đến nay đã có 33 thành viên. Trang trại thuê khoảng 60-80 công nhân làm việc thường xuyên với mức lương bình quân 7-10 triệu đồng/tháng.
Ông Thủy cho biết mỗi tháng hợp tác xã xuất khẩu khoảng hơn 1 triệu con cá với đủ chủng loại, đạt doanh thu khoảng 2,5 tỷ đồng. Số lượng hàng đóng gói tới Manchester là 38 thùng và đến Osaka là 19 thùng. Một nhân viên đã thông báo các địa chỉ và số lượng hàng cần chuẩn bị trong ngày trên loa. Các loại cá yêu cầu đã được tuyển chọn và phân loại tại trại cá sẽ được chuyển đến khu vực này.
Giám đốc Hợp tác xã Sinh vật cảnh Sài Gòn Nguyễn Văn Thủy và 2 loại cá dĩa (trên), buồm dạ quang giá trị cao. Ảnh: Tuổi Trẻ Online
Chúng tôi thường xuất khẩu hàng hóa sang nhiều quốc gia khác nhau mỗi ngày. Thị trường lớn vẫn là châu Âu và Mỹ, còn châu Á có Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore, UAE, Nam Phi, Ấn Độ… Các quốc gia như Đức, Anh rất yêu thích cá Việt Nam, ông Thủy đã chia sẻ.
2. Nỗ lực tìm kiếm đơn hàng mới
Theo Chi cục Thủy sản TP.HCM, trong những năm trước, việc xuất khẩu cá cảnh đã đem về mức giá trị tương đối cao từ 23-25 triệu USD. Trong hai năm gần đây, dù đã có sự giảm nhẹ, nhưng mức thu nhập vẫn duy trì ở khoảng 15-17 triệu USD/năm (tương đương với khoảng 400 tỷ đồng).
Dù năm nay được dự báo là khó khăn, nhưng vẫn có tín hiệu tích cực khi trong 6 tháng đầu năm, doanh số xuất khẩu cá cảnh vẫn đạt được 6,5 triệu USD. Điều đáng chú ý là Việt Nam đã vươn lên nằm trong top 20 quốc gia lớn nhất về xuất khẩu cá cảnh trên toàn thế giới.
Để phục hồi doanh thu như trước đây, các doanh nghiệp xuất khẩu cá cảnh đang phải nỗ lực tìm kiếm thị trường mới, chắt chiu từng đơn hàng và mở rộng danh mục sản phẩm.
Ông Trịnh Ngọc Hùng, phó giám đốc Công ty cổ phần Sài Gòn Cá Kiểng (huyện Củ Chi, TP.HCM), cho biết đây là giai đoạn quan trọng để các trại cá và doanh nghiệp xuất khẩu cá tập trung thu gom hàng, chuẩn bị cho mùa cao điểm trong năm.
Trong vòng ba tháng hè, việc xuất khẩu cá cảnh thường sẽ giảm bởi lượng khách du lịch Tây nghỉ mát. Tuy nhiên, đến cuối tháng 8 âm lịch, là thời điểm cao điểm vì các quốc gia sẽ mua cá để chơi đón Giáng sinh và Tết Dương lịch sắp tới.
Để đạt được các đơn hàng quốc tế trong thời điểm hậu COVID-19, Công ty cổ phần Sài Gòn Cá Kiểng đã phải thể hiện sự linh hoạt và nỗ lực rất nhiều. Ông Hùng cho biết công ty không ngại khó khăn để tìm kiếm và khai thác các thị trường mới, tham gia các triển lãm chuyên ngành và gửi đại diện đến các nước để quảng bá sản phẩm.
3. Nuôi cá cảnh – tiềm năng lớn, lợi nhuận cao
Theo bà Võ Thị Mộng Thu – chi cục trưởng Chi cục Thủy sản TP.HCM, ngành xuất khẩu cá cảnh là một ngành tiềm năng có tỷ suất lợi nhuận cao, đang mang về kim ngạch xuất khẩu đáng kể cho ngành thủy sản.
Mặc dù thị phần sản xuất cá cảnh không lớn bằng cá thịt, nhưng nó có giá trị gia tăng và với các linh kiện kèm theo, hình thành ngành dịch vụ và nông nghiệp đô thị quan trọng trên toàn thế giới.
Giá trị xuất khẩu cá cảnh của TP.HCM từ năm 2012 đến trước thời điểm dịch COVID-19 đã tăng trung bình 16%/năm đến các châu lục khác nhau. Giai đoạn thịnh vượng nhất của xuất khẩu cá cảnh là từ năm 2015 đến 2016, với tỷ lệ tăng trên 28%/năm. Tuy nhiên, giá trị xuất khẩu lại giảm so với năm 2019 do ảnh hưởng của dịch bệnh.
Theo PGS.TS Vũ Cẩm Lương (khoa thủy sản, Trường ĐH Nông lâm TP.HCM), Việt Nam có lợi thế cơ bản khi nằm trong khu vực trung tâm sản xuất cá cảnh nước ngọt nhiệt đới lớn nhất thế giới. Nam Bộ có điều kiện tự nhiên thuận lợi để phát triển ngành này.
Mỗi tháng có hơn 5 triệu con cá cảnh của ông Nguyễn Văn Thủy xuất khẩu ra năm châu. Ảnh: Tuổi Trẻ Online
Tuy nhiên, ông Lương cho rằng sản xuất cá cảnh ở TP.HCM và các tỉnh phụ cận chủ yếu là quy mô nhỏ, thiếu định hướng và chiến lược để cạnh tranh ở tầm khu vực và thế giới. Cần tạo ra các công ty có quy mô lớn có vai trò dẫn dắt thị trường và đưa ngành xuất khẩu cá cảnh Việt Nam tiến lên một bậc cao mới. Hơn nữa, ông Lương đánh giá rằng để tăng trưởng ngành này, chúng ta phải xây dựng một kho lưu trữ thông tin về giống cá, kỹ thuật canh tác và thị trường để hỗ trợ các doanh nghiệp và tạo ra sự cạnh tranh.
