Nghề nuôi cá biển tại Quảng Ninh vượt qua thử thách

Thành công sau đại dịch 

Quảng Ninh là tỉnh có đa dạng địa hình, từ vùng đồi núi cho đến đồng bằng và đặc biệt là sở hữu nhiều vùng biển và vịnh với diện tích mặt biển trên 6.000 km², tạo điều kiện thuận lợi để các loài sinh vật thủy sản trú ngụ và phát triển. Từ đó, nghề nuôi trồng thủy sản đã phát triển mạnh mẽ, trong đó nghề nuôi cá biển được xem là một trong những ngành kinh tế tiềm năng của tỉnh. 

Quảng Ninh có môi trường nuôi thủy sản phù hợp với nhiều loại động vật và cây cối, có độ sâu phù hợp, nhiều vùng biển kín, tốc độ dòng chảy nhỏ, ít ảnh hưởng bởi gió bão cũng như nước thải công nghiệp. Tận dụng những lợi thế này, nghề nuôi cá biển ở Quảng Ninh phát triển mạnh trong thời gian qua. Hiện nay, tổng diện tích nuôi cá biển là trên 2.200 ha với khoảng 15.000 ô lồng (tăng hơn 6.000 ô lồng so với năm 2013) tập trung chủ yếu ở các địa phương như Vân Đồn, Đầm Hà, Hải Hà và Cẩm Phả. Đối tượng nuôi chủ yếu là cá song, cá chim vây vàng, vược và giò,…  

Ông Dương thu lợi nhuận lớn nhờ nghề nuôi cá biển tại Quảng Ninh. Ảnh: Nông Nghiệp Việt Nam 

Khu bè nuôi cá song của ông Phạm Văn Dương nằm cách đất liền khoảng 15 phút chạy tàu và hiện đang trong giai đoạn xuất bán. Ông Dương cho biết, giá cá song đã ổn định cao hơn so với thời kỳ bị ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19. 

Trước đó, cá song tại bè nuôi của gia đình ông đã quá thời gian thu hoạch nhưng không thể tiêu thụ, giá lại xuống thấp, có thời điểm chỉ còn 130.000 đồng/kg. Khi dịch Covid-19 được kiểm soát, mọi hoạt động mua bán đã phục hồi, giá bán cá song hiện tại của gia đình ông Dương đã cao hơn gần gấp đôi, đạt 245.000 đồng/kg. 

Với 200 ô lồng, mỗi ô nuôi cá song cho thu hoạch gần 1 tấn cá, giúp gia đình ông Dương có thu nhập hàng tỷ đồng. 

Theo ông Đỗ Đình Minh – Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản tỉnh Quảng Ninh, năm 2022, tổng sản lượng thủy sản trên địa bàn tỉnh là khoảng 161.000 tấn (trong đó sản lượng khai thác đạt 74.000 tấn và sản lượng nuôi trồng đạt 87.000 tấn). Tổng sản lượng này có sự chuyển dịch mạnh mẽ từ khai thác sang nuôi trồng. 

Trước đây, vào năm 2014, sản lượng khai thác chiếm 57%, trong khi nuôi trồng chỉ chiếm gần 43% tổng sản lượng thủy sản. Nhưng đến năm 2022, cơ cấu sản lượng khai thác giảm còn 45,88%, trong khi nuôi trồng phát triển và chiếm 54,12% tổng sản lượng thủy sản. 

Đối với việc sản xuất giống cá biển, toàn tỉnh hiện có hai cơ sở sản xuất cá biển chính, bao gồm HTX sản xuất giống và nuôi trồng thủy sản Bắc Việt tại huyện Đầm Hà, qua đó doanh nghiệp tư nhân Phương Anh tại TP Móng Cái và một số đơn vị khác đã đầu tư công nghệ sản xuất các giống cá nuôi khoẻ mạnh.  

Hiện nay, sản xuất giống cá biển nuôi tại Quảng Ninh đáp ứng khoảng 35% nhu cầu thị trường. Các đơn vị này đang quy hoạch và mở rộng các cơ sở sản xuất giống cá biển trên địa bàn huyện Đầm Hà và TP Móng Cái. Các loài cá giống nuôi được sản xuất chủ yếu là cá vược, cá song, cá chim vây vàng,… 

Cá song – một trong những loài cá chủ lực cho nghề nuôi cá biển tại Quảng Ninh 

Đa dạng hóa nguồn thu từ ô lồng 

Việc đa dạng hóa nguồn thu từ các ô lồng là một chủ trương quan trọng trong nuôi trồng thủy sản bằng cách thay thế thiết bị bằng các vật liệu mới bền vững, thân thiện với môi trường và không gây ô nhiễm. HTX Phất Cờ (huyện Vân Đồn) là đơn vị tiên phong trong việc sử dụng phao nổi và lồng bè nuôi cá bằng chất liệu HDPE trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh. Đặc biệt, HTX Phất Cờ đã kết hợp với Tập đoàn nhựa STP Group để đầu tư và xây dựng mô hình trang trại nuôi biển kết hợp với du lịch cho các xã viên. 

Trang trại nổi có diện tích 5ha được chia thành nhiều phân khu điều hành, kết hợp với khu đón khách có diện tích lên đến 240m² với sức chứa trên 60 người; lồng phục vụ khách tham quan bơi, tắm biển; bè check-in với diện tích 16m². Ngoài ra, trang trại còn sở hữu hệ thống lồng vuông với diện tích từ 16 – 30m² và lồng tròn có đường kính 12m phục vụ cho việc nuôi cá song, cá chim, vược… 

Trang tại nuôi biển sử dụng chất liệu HDPE. Ảnh: Nông Nghiệp Việt Nam 

Đây là phần diện tích thử nghiệm để nuôi các loài thủy sản mới có giá trị kinh tế cao, phù hợp với điều kiện tự nhiên. Đồng thời, đây cũng là nơi để xây dựng mô hình trưng bày các loại vật liệu nổi kết hợp với du lịch trải nghiệm. 

Khi tham quan, du khách sẽ được trao đổi kinh nghiệm thiết kế, vận hành và quản lý mô hình nuôi. Đặc biệt, du khách còn được trải nghiệm câu cá trên bè và thưởng thức những sản phẩm do chính tay mình khai thác và chế biến. Bà Nguyễn Thị Hải Bình, Tổng Giám đốc điều hành của STP Group đã phát biểu rằng nuôi cá kết hợp với du lịch sinh thái là một phương hướng phát triển đúng đắn đối với các quốc gia có bờ biển dài như Việt Nam. 

Hiện nay, các nước phát triển trên thế giới đang chuyển đổi từ sử dụng vật liệu sản xuất truyền thống sang sử dụng các vật liệu thân thiện với môi trường để phát triển du lịch và tạo ra một môi trường bền vững. Điều này giúp cho việc nuôi các loại thủy sản trở nên tốt hơn. 

Trong thời điểm hiện tại, chúng ta có thể kết hợp hai ngành công nghiệp du lịch và nuôi cá biển để tạo ra một ngành nghề mới là nghề cá giải trí. Nghề cá giải trí đang được áp dụng tại Trung Quốc và Đài Loan thông qua việc sử dụng lồng bè được làm bằng vật liệu HDPE hoặc Composite với hình thức thu phí. 5 đến 7 hộ nuôi cá có thể hợp tác với nhau để tạo thành một làng du lịch nhỏ, thu hút du khách trong và ngoài nước, đồng thời giúp quảng bá sản phẩm từ nghề nuôi cá biển và gia tăng thu nhập cho người nuôi. 

Nghề nuôi cá biển ở Quảng Ninh góp phần đưa ngành thuỷ sản hoá rồng 

Việc vượt qua thử thách trong nghề nuôi cá biển tại Quảng Ninh đã đóng góp cho sự phát triển của ngành thủy sản và đưa ngành này tiến tới một cấp độ mới. Theo ông Đỗ Đình Minh, năng suất nuôi tôm biển tại Quảng Ninh hiện chỉ đạt khoảng 60%, với tỉ lệ này, mỗi ô lồng nuôi cá có thể sản xuất khoảng 600kg với số lượng lên đến 15.000 ô lồng, đem lại doanh thu gần 2.000 tỷ đồng mỗi năm. 

Sản lượng và doanh thu từ việc nuôi tôm biển nói chung và nuôi cá biển lồng bè nói riêng ở Quảng Ninh có thể tăng lên rất nhanh nếu có sự cải tiến trong tổ chức sản xuất và quản lý. Bên cạnh đó, thị trường tiêu thụ sản phẩm nuôi biển của Quảng Ninh rất thuận lợi khi có các cửa khẩu giao thương với Trung Quốc, các cảng biển và cửa ngõ ASEAN. Sức lao động dồi dào và sẵn sàng để đáp ứng nhu cầu công việc nuôi biển. 

Nghề nuôi cá biển Quảng Ninh góp phần đưa thuỷ sản Việt Nam “hoá rồng”. Ảnh: Nông Nghiệp Việt Nam 

Hiện tại, nhiều doanh nghiệp đang lên kế hoạch nuôi tôm lồng bè theo hướng tập trung trên diện tích 300ha, tại vùng biển của TP Cẩm Phả và TP Móng Cái, chủ yếu là nuôi cá song, cá chim vây vàng. Sản lượng ước tính từ 2.000 đến 3.000 tấn/năm và tỉ lệ thành công có thể đạt trên 80%. 

PGS.TS Nguyễn Hữu Dũng, Chủ tịch Hiệp hội Nuôi biển Việt Nam, cho rằng lĩnh vực nghề nuôi cá biển ở Quảng Ninh đang phát triển ở giai đoạn đầu và điều này mang lại nhiều thuận lợi để phát triển sản xuất lớn ngay từ đầu. Thay vì nuôi cá mô hình nhỏ lẻ với chủ thể là ngư dân, chúng ta cần chuyển đổi sang nghề nuôi cá biển công nghiệp với chủ thể là doanh nghiệp, nuôi xa bờ và quy hoạch vùng nuôi, mật độ nuôi phù hợp để phát triển các loại thủy sản. 

Việc xây dựng mô hình liên kết sản xuất trong ngành nuôi biển theo chuỗi giá trị sản xuất từ cung ứng vật tư, giống bố mẹ, giống con, sản phẩm thương phẩm đến tiêu thụ sản phẩm sẽ giúp nâng cao giá trị sản xuất và kiểm soát nguồn gốc, chất lượng sản phẩm. Đồng thời, việc hình thành các vùng nuôi biển tập trung là đầu mối liên kết theo chuỗi cũng giúp giảm bớt các khâu trung gian. 

Sau một thời gian dài bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, ngành nuôi biển nói chung và nghề nuôi cá biển tại Quảng Ninh nói riêng đã phục hồi nhanh chóng. Chúng ta đã vượt qua khó khăn, thách thức và đang khắc phục những hạn chế hiện tại. Với sự vượt qua này, nghề nuôi cá biển sẽ góp phần đưa ngành thủy sản Quảng Ninh hóa rồng trong tương lai và đóng góp vào doanh thu lớn như mong muốn