Hội thảo “Thực trạng cho vay theo chuỗi giá trị tại Việt Nam và một số nước Đông Nam Á” tổ chức vào ngày 7/5 đã nêu bật vai trò quan trọng của các mô hình này đối với nông nghiệp hiện đại. Tuy nhiên, nhiều điểm nghẽn cần được tháo gỡ để các hoạt động này đạt hiệu quả tốt nhất.
Vai trò chiến lược
Theo Bộ NN&PTNT, tính tới cuối năm 2023, Việt Nam đã xây dựng gần 2.050 chuỗi liên kết, với sự tham gia của 1.250 HTX nông nghiệp. Chính phủ đã đầu tư khoảng 767 tỷ đồng để hỗ trợ các địa phương trong việc xây dựng và vận hành các dự án liên kết phát triển vùng nguyên liệu nông sản. Các mô hình liên kết đã thúc đẩy sự phát triển nhanh chóng ở các ngành nông nghiệp chủ lực như lúa gạo, thủy sản và rau quả.
Một số ngân hàng như Agribank, NamABank, LPBank, HDBank, MB, SHB đã khởi động các chương trình tín dụng, tạo điều kiện cho mô hình liên kết chuỗi giá trị nông sản. NamABank hiện đang hỗ trợ cho vay trong chuỗi ngành thủy sản với lãi suất thấp, từ 3%/năm đối với USD và từ 8%/năm đối với VND. SHB và HDBank cũng tài trợ vốn cho các dự án chế biến, sản xuất lúa gạo theo tiêu chí sản xuất xanh.
Nam A Bank triển khai “Chương trình ưu đãi dành cho khách hàng theo chuỗi giá trị thủy sản” với lãi suất hấp dẫn; ảnh: Nam A Bank
Tại các tỉnh ĐBSCL, Agribank đang triển khai nhiều gói tín dụng bảo lãnh, bao gồm cho vay sỉ thông qua HTX, cho vay thế chấp bằng hợp đồng liên kết sản xuất. Tỉnh Cà Mau đã xây dựng khoảng 20 chuỗi liên kết thành công với các doanh nghiệp, HTX và hộ nuôi tôm, được hỗ trợ bởi những tập đoàn dẫn đầu như Minh Phú và Tài Kim Anh. Tính đến 31/3/2024, Agribank đã cho vay 74,5 nghìn tỷ đồng trong lĩnh vực thủy sản.
Nghị quyết 19-NQ/TW và Quyết định số 150/QĐ-TTg đã chỉ rõ yêu cầu đổi mới chính sách tín dụng, khuyến khích các tổ chức tín dụng cho vay phát triển nông nghiệp, nhằm thực hiện chiến lược phát triển bền vững.
Mở hướng phát triển bền vững
Dù mang lại nhiều lợi ích, cho vay theo chuỗi giá trị còn đối mặt với các thách thức như tổ chức sản xuất chưa chặt chẽ và hợp tác yếu kém giữa các bên. Thiếu các doanh nghiệp đủ mạnh để dẫn dắt chuỗi giá trị cũng là một vấn đề lớn.
Đại diện Agribank chỉ ra rằng khó khăn lớn nhất là thiếu các doanh nghiệp đủ tiềm lực để giữ vai trò hạt nhân trong chuỗi liên kết. Đồng thời, các chính sách chưa đồng bộ và hợp đồng liên kết thiếu chặt chẽ khiến việc kiểm soát dòng tiền gặp khó khăn.
Để giải quyết vấn đề này, ông Phạm Xuân Hòe, nguyên Phó viện trưởng Viện Chiến lược ngân hàng (Ngân hàng Nhà nước) khuyến nghị cần ban hành nghị định riêng về cho vay theo chuỗi giá trị, xây dựng khung pháp lý vững chắc và điều chỉnh hợp đồng kinh tế dân sự.
Tiến sĩ Nguyễn Tiến Định, Trưởng phòng Kinh tế Hợp tác và Trang trại, đề xuất triển khai các mô hình thí điểm tài chính chuỗi giá trị trong các chương trình của Bộ NN&PTNT và phát triển bảo hiểm nông nghiệp gắn với tín dụng chuỗi giá trị.
Hải Lý
Đổi mới chính sách tín dụng là chìa khóa phát triển nông nghiệp bền vững. Tín dụng không chỉ tạo ra tăng trưởng và giá trị gia tăng mà còn xây dựng mối quan hệ bền vững giữa các mắt xích trong chuỗi giá trị.
