Cá xác (cá xác sọc) là một loại thủy sản có kích thước tương đối nhỏ, sống chủ yếu ở khu vực sông Mê Kông, đây là một loại cá có thịt thơm ngon, bổ dưỡng, thường được đánh bắt ngoài sông từ tháng 9 đến tháng 3 âm lịch năm sau. Hiện tại có hai mô hình nuôi thương phẩm cá xác, đó là mô hình nuôi trên bè và trên ao đất.
Chuẩn bị hệ thống nuôi
Đối với bè nuôi
Bè nuôi cá xác thường là các bè nuôi cá điêu hồng, basa chuyển qua, có kích thước rộng 4 m, dài 6 m và cao 3 m. Bè được làm kiên cố bằng khung gỗ hoặc sắt, xung quanh và dưới đáy có đóng lưới mịn để không cho cá ra ngoài, phía trên bè có thể làm nhà bằng tôn để chứa thức ăn.
Chọn vị trí đặt bè: Chọn nơi thông thoáng, ít thuyền qua lại, có nguồn nước sạch không bị ô nhiễm bởi chất thải công nghiệp, chất thải nông nghiệp, nước thải sinh hoạt. Địa điểm đặt bè nuôi cá là khu vực sông có độ sâu ít nhất 3 – 4 m nước (tính ở thời điểm mực nước xuống thấp nhất), đáy bè cách đáy sông, hồ ít nhất 0,5 m. Có lưu tốc dòng chảy 0,2 – 0,3 m/giây, không nên nuôi ở nơi nước đứng sẽ làm cá thiếu ôxy hoặc nơi nước chảy xiết sẽ làm cá mất nhiều năng lượng. Môi trường nước phải đảm bảo các yếu tố sau: pH 6,5 – 8,5; ôxy hòa tan >5 mg/l; NH3 < 0,01 mg/l; H2S <0,01 mg/l, nhiệt độ nước từ 20 – 33oC.
Đối với nuôi trong ao
Ao nuôi thường được thiết kế hình chữ nhật, diện tích từ 1.000 – 5.000 m2 tùy vào quy mô của trại, chiều sâu ao khoảng 1,2 – 1,5 m. Ao nên được chọn gần sông lớn, tốt nhất là có thể cho nước ra vào theo thủy triều để tiết kiệm tiền bơm nước.
Cải tạo ao: Ao được dọn dẹp sạch sẽ, lấp hết các hang ếch, cua…, bón 10 kg vôi cho 100 m2 ao, cấp nước vào ao qua lưới lọc mịn, mực nước đạt 1,2 m thì bắt đầu gây màu nước.
Gây màu nước: Dùng thức ăn có thành phần 40% độ đạm loại bột (có thể dung thức ăn Panamo P40/bột) tạt trực tiếp xuống ao với liều lượng khoảng 10 kg cho 3.000 – 5.000 m2 ao. Sau 3 ngày kiểm tra thấy nước có màu xanh của tảo, kiểm tra các yếu tố môi trường, pH = 6.6 – 8.5, ôxy hòa tan trên 4 mg/l, thì có thể bắt đầu thả giống.
Chọn giống và thả giống
Hiện tại cá xác chưa sinh sản nhận tạo được nên nguồn giống chủ yếu là đánh bắt ngoài tự nhiên, chọn nơi cung ứng con giống uy tín, chất lượng. Chọn cá giống khẻo mạnh, màu sắc tươi sáng, không dị hình, hoạt động mạnh. Vận chuyển giống lúc trời mát, chở cá bằng ghe đục hoặc ghe bạt có sục khí liên tục trong quá trình vận chuyển.
Đối với nuôi bè cỡ giống thường chọn là 200 con/kg, thả mật độ 80 – 100 con/m3. Đối với nuôi ao có thể thả cỡ giống nhỏ hơn để giảm tiền mua giống, có thể thả cỡ 400 – 500 con/kg, mật độ 40 – 60 con/m2.
Sau 8 tháng nuôi, cá xác đạt size 20 con/kg và cho thu hoạch Ảnh: Gia Hiển
Chăm sóc quản lý
Cho ăn
Do cá giống mới đánh bắt ngoài tự nhiên về nên chưa thể ăn thức ăn công nghiệp được ngay mà chúng ta phải tập cho cá ăn dần dần; theo đó, trộn cá biển xay nhỏ với thức ăn công nghiệp, hai tháng đầu cho ăn thức ăn 40 đạm loại 0,8 mm với cá biển, tỷ lệ thức ăn công nghiệp 10% và cá biển 90%, sau đó tăng dần lượng thức ăn công nghiệp và giảm dần lượng cá biển. Sau khoảng 2 tháng cá đã có thể ăn hoàn toàn bằng thức ăn công nghiệp. Lúc này cho ăn thức ăn 35 đạm khoảng từ tháng thứ 2 đến tháng thứ 6; các tháng còn lại cho ăn thức ăn 30 đạm cho đến khi thu hoạch. Lượng thức ăn hàng ngày khoảng 3 – 5% trọng lượng thân, tùy thuộc và thời tiết và tình trạng sức khỏe của cá. Cho cá ăn ngày 2 lần vào buổi sáng và buổi chiều. Mỗi tuần có thể trộn thêm Vitamin C và men tiêu hóa vào thức ăn khoảng 3 ngày liên tục.
Đối với bè
Định kỳ 2 lần/tuần cọ rửa xung quanh bè, để loại bẩn, rong rêu bám vào lưới, làm cho nước trong bè được thông thoáng.
Đối với ao
Cho nước ra vào ao theo thủy triều, chú ý nước vào phải qua lưới lọc mịn để hạn chế cá tạp vào ao. Định kỳ khoảng 7 ngày tiến hành diệt khuẩn 1 lần.
Thu hoạch
Sau thời gian nuôi khảng 8 tháng, cá đạt kích thước trung bình khoảng 20 con/kg là có thể thu hoạch. Tuy nhiên cá xác cỡ càng lớn giá càng cao nên người nuôi có thể tuy và tình hình giá thực tế mà có thể bán hoặc nuôi về cỡ lớn hơn, hiện tại cá cỡ 18 con/kg giá bán tại bè khoảng 80.000 đồng/kg.
Đối với quy trình nuôi bè, tỷ lệ sống có thể đạt khoảng 60%, hệ số chuyển đổi thức ăn (FCR) khoảng 3 – 3,5 kg thức ăn cho 1 kg cá.
Đối với quy trình nuôi ao, tỷ lệ sống có thể đạt 50%, hệ số chuyển đổi thức ăn khoảng 3,5 – 4 kg thức ăn cho 1 kg cá.
Nguyễn Gia Hiển
