Nghiên cứu mới chỉ ra cá lớn đang ngày càng nhỏ hơn và cá bé đang ngày càng lớn hơn. Điều gì sẽ xảy ra?
Theo một nghiên cứu mới do Đại học St Andrews dẫn đầu đã được công bố trên tạp chí Science, các sinh vật có kích thước lớn đang trở nên nhỏ hơn thông qua việc thay thế loài và sự biến đổi trong cùng một loài.
Nghiên cứu này đã phân tích dữ liệu từ nhiều địa điểm trên toàn cầu trong 60 năm qua, bao gồm các loại động vật và thực vật khác nhau.
Được thực hiện bởi một nhóm nhà khoa học quốc tế thuộc 17 trường đại học, được tài trợ bởi Trung tâm Nghiên cứu Đa dạng Sinh học Tích hợp (iDiv) của Đức và được dẫn đầu bởi các nhà khoa học từ Trung tâm Đa dạng Sinh học và Trường Khoa học Sinh học của Đại học St Andrews cùng Đại học Nottingham.
Nghiên cứu trước đó đã chỉ ra các loài cá lớn đã giảm kích thước trong suốt các cuộc thi câu cá. Bằng việc kết hợp các mẫu dữ liệu, nghiên cứu mới cho thấy sự thay đổi này là do cả hai cá thể đực và cái trong cùng một loài nhỏ đi, dẫn đến các thế hệ sau của loài cá đó đều nhỏ dần.
Tiến sĩ Inês Martins, tác giả chính của nghiên cứu, đến từ Đại học St Andrews, đã đưa ra ý kiến: “Ở một số vùng, ta thấy rõ cá đuối gai ngày càng nhỏ đi, trong khi cá thu, một loài nhỏ hơn, lại đang ngày càng lớn”.
Việc thu nhỏ kích thước xảy ra phổ biến nhất ở các loài cá, trong khi ở nhóm sinh vật khác như thực vật và động vật không xương sống sự biến đổi kích thước lại đa dạng hơn. Giáo sư Maria Dornelas, tác giả chính khác của nghiên cứu, đến từ Đại học St Andrews, cho biết: “Điều này cho thấy khi các sinh vật lớn biến mất, những sinh vật nhỏ hơn chúng sẽ cố gắng chiếm lĩnh vị trí, tiến hoá và thích nghi, chúng sẽ tận dụng nguồn lương thực của sinh vật lớn để phát triển.”
Phản ánh về tầm quan trọng của những kết quả này, Tiến sĩ Martins nói thêm: “Việc nhận biết và khám phá sự phức tạp này là bắt buộc nếu chúng ta muốn hiểu các cơ chế liên quan đến việc kích thước cơ thể thay đổi như thế nào theo thời gian”.
Nghiên cứu cũng ghi nhận việc một số sinh vật lớn đã bị thay thế bằng nhiều sinh vật nhỏ hơn, trong khi tổng lượng sự sống – còn được gọi là sinh khối – vẫn được duy trì không đổi. Kết quả này cho thấy rằng hệ sinh thái có xu hướng cân bằng bằng cách duy trì sự ổn định của sinh khối tổng thể trong môi trường sống. Sự ổn định này xuất phát từ sự cân đối giữa việc giảm kích thước cơ thể và gia tăng về số lượng cá thể.
Những phát hiện này mang ý nghĩa quan trọng đối với hiểu biết của chúng ta về cách các sinh vật thích nghi với những thách thức của thời kỳ Anthropocene.
Giáo sư Dornelas cho biết: “Sự thay thế loài mà chúng ta thấy trên toàn cầu đang gây ra những hậu quả nhất định. Các sinh vật lớn hơn có vai trò quan trọng vì kích thước đóng vai trò trung gian trong cách hệ sinh thái hoạt động và con người hưởng lợi từ đó. Cá lớn thường có khả năng nuôi sống nhiều người hơn cá nhỏ.”
Tiến sĩ Franziska Schrodt, đồng trưởng nhóm và đến từ Đại học Nottingham, cho biết: “Nghiên cứu của chúng tôi nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xem xét sự thay đổi đặc điểm của cá thể và giữa các loài, từ đó giúp chúng ta hiểu được tác động của môi trường và con người đến sự đa dạng sinh học toàn cầu.”
Rất tiếc là hiện tại chúng ta thiếu dữ liệu về nhiều sinh vật khác ngoài cá để rút ra những kết luận rõ ràng. Nghiên cứu trong tương lai sẽ được hưởng lợi từ việc đầu tư nhiều hơn vào các loại phép đo này, đặc biệt là khi chúng ta khám phá chuỗi thức ăn và cách cá tương tác giữa các loài khác
