Ngành cá ngừ Việt Nam: Hành trình vươn lên top 5 thế giới với kim ngạch tỷ đô sau hơn một thập kỷ
Một thập kỷ trước, ngành cá ngừ Việt Nam mới chỉ xếp hạng thứ 8 trên bản đồ xuất khẩu thế giới. Bà Cao Thị Kim Lan, Giám đốc Công ty Cổ phần Thủy sản Bình Định (Bidifisco), nhớ lại thời kỳ đó khi Việt Nam chủ yếu có các doanh nghiệp chế biến quy mô nhỏ. Để đáp ứng nhu cầu chế biến và xuất khẩu, các doanh nghiệp phải nhập khẩu cá ngừ nguyên liệu từ nước ngoài qua nhiều công ty trung gian, dẫn đến giá thành cao và chi phí nhiều.
Mặc dù gặp nhiều khó khăn, nhưng ngành cá ngừ Việt Nam đã không ngừng phát triển, đầu tư vào các nhà máy chế biến hiện đại. Sự cải tiến về máy móc, công nghệ và kĩ năng bán hàng đã giúp sản phẩm Việt Nam thâm nhập nhiều thị trường trên thế giới, đánh dấu bước đột phá lớn với kim ngạch xuất khẩu vượt mốc 1 tỷ USD lần đầu vào năm 2022.
Cá ngừ được đưa lên bờ tại cảng cá Phú Yên. Ảnh: Sơn Trang.
Năm 2023, trong bối cảnh khó khăn chung của thị trường thủy sản toàn cầu, kim ngạch xuất khẩu cá ngừ Việt Nam giảm và không đạt mốc 1 tỷ USD. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn xếp thứ 5 về xuất khẩu cá ngừ trên thế giới, chỉ đứng sau Thái Lan, Ecuador, Tây Ban Nha và Trung Quốc.
Theo bà Cao Thị Kim Lan, ngành cá ngừ Việt Nam đã phát triển vượt bậc với nhiều doanh nghiệp lớn mạnh về quy mô và công nghệ. Các doanh nghiệp Việt đã bắt đầu tiến tới việc mua nguyên liệu trực tiếp từ các tàu đánh bắt quốc tế, bỏ qua trung gian và giảm đáng kể chi phí.
Việt Nam giờ đây là điểm đến ưu tiên cho các nhà cung cấp cá ngừ nguyên liệu nhờ vào năng lực sản xuất lớn, công nghệ tiên tiến, và chính sách nhập khẩu linh hoạt, ưu đãi về thuế. Các nhà cung ứng toàn cầu đặc biệt lựa chọn Việt Nam vì thủ tục nhập khẩu dễ dàng và uy tín cao.
Thịt thăn dọc sống lưng cá ngừ đông lạnh. Ảnh: Sơn Trang.
Dự báo cho năm 2024, ngành cá ngừ Việt Nam đang phục hồi mạnh mẽ với kim ngạch xuất khẩu tính đến cuối tháng 5/2024 đạt 388 triệu USD, tăng 22% so với cùng kỳ năm ngoái. Các doanh nghiệp đều kỳ vọng ngành cá ngừ sẽ có cơ hội quay lại mốc 1 tỷ USD trong năm tới.
Trong cơ cấu giá trị xuất khẩu cá ngừ Việt Nam, hơn 50% giá trị đến từ nguồn nguyên liệu nhập khẩu, do nguồn khai thác trong nước không đủ cho nhu cầu chế biến. Điều này thể hiện sự cần thiết của việc tiếp tục tháo gỡ các rào cản liên quan đến nhập khẩu nguyên liệu.
Những vấn đề liên quan đến giấy tờ xác nhận nguyên liệu, quy định kích cỡ tối thiểu và yêu cầu nhập khẩu mới vào EU vẫn cần được giải quyết để ngành cá ngừ Việt Nam tiếp tục phát triển mạnh mẽ.
