Vi khuẩn kháng kháng sinh bằng cách nào?

Thuốc kháng sinh ngày nay đã không còn quá xa lạ trong nuôi trồng thủy sản. Tuy nhiên việc lạm dụng kháng sinh để ức chế sự phát triển của vi khuẩn đã tạo ra hiện tượng kháng kháng sinh. Vậy vi khuẩn kháng kháng sinh bằng cách nào? Hãy cùng Hóa chất nhà nông tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!

Vi_khuan_KKS_1_1700794871
Lạm dụng kháng sinh để ức chế sự phát triển của vi khuẩn đã tạo ra hiện tượng kháng kháng sinh

Người nuôi tôm bắt đầu sử dụng kháng sinh thiếu kiểm soát

Trong nuôi trồng thủy sản hiện đại, việc sử dụng thuốc kháng sinh là không thể tránh khỏi. Mật độ nuôi ngày càng cao làm cho chất lượng môi trường ao nuôi ngày càng giảm, vật nuôi dễ mẫn cảm với mầm bệnh hơn. Từ đó, người ta bắt đầu sử dụng kháng sinh để hạn chế mầm bệnh.

Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp người nuôi dùng kháng sinh nhưng không đúng kỹ thuật hoặc vượt quá liều lượng cho phép có thể gây ra vấn đề nghiêm trọng như gây độc, ảnh hưởng sức khỏe người tiêu dùng và không đạt tiêu chuẩn.

Nhiều loại kháng sinh còn được sử dụng như chất kích thích tăng trưởng, dẫn đến hiện tượng kháng kháng sinh (ABR). Thông qua chuỗi thức ăn, mầm bệnh có thể lan truyền và gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe người sử dụng. Hiện tượng ABR sẽ ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị bệnh và sức khỏe cộng đồng.

Kháng kháng sinh gia tăng nhanh chóng

Hiện tượng kháng kháng sinh là khả năng mà một sinh vật có thể chịu được tác động của các loại kháng sinh. Gen kháng thuốc thường có sẳn trong các loài vi sinh hoạt tạo ra kháng sinh (antibiotic – producing – bacteria ) nhằm bảo vệ chúng khỏi tác động của kháng sinh này. 

Những gen này có thể được hình thành trong các loài vi khuẩn khác thông qua sự trao đổi gen với một vi khuẩn tạo ra kháng sinh, do vậy chúng có khả năng tạo ra cơ chế làm trung hòa hoặc phá hủy các loại thuốc kháng sinh.

Việc sử dụng quá nhiều kháng sinh tăng khả tạo ra dòng vi khuẩn gây bệnh mang gen kháng thuốc do vi khuẩn sống sót sau đợt điều trị  biến đổi ADN để chống lại tác dụng của thuốc kháng sinh, sau đó vi khuẩn trong ao trao đổi vật liệu di truyền giữa các tế bào, khi đó có thể vi khuẩn không gây bệnh nhưng mang gen kháng thuốc chuyển gen kháng thuốc của chúng sang vi khuẩn nhạy cảm nhưng gây bệnh, do đó làm tăng khả năng mang mầm bệnh của vi khuẩn gây bệnh.

Vi khuẩn kháng kháng sinh theo cơ chế nào?

Để tồn tại, vi khuẩn kháng kháng sinh theo các cơ chế rất đa dạng dựa vào các gen đề kháng, được gọi chung là cơ chế kháng thuốc, bao gồm:

– Làm giảm tính thấm thuốc: Vi khuẩn kháng kháng sinh bằng cách làm của giảm tính thấm thuốc vách hoặc màng ngoài và màng bào tương nên kháng sinh không thấm được vào tế bào vi khuẩn. Cách khác đó là tăng hoạt động của hệ thống bơm (efflux) đẩy kháng sinh ra khỏi tế bào.

– Thay đổi đích tác động: Với những khác sinh tấn công vào con đường trao đổi chất của vi khuẩn khiến chúng không thể phát triển và nhân lên, vi khuẩn kháng kháng sinh bằng cách tạo ra enzyme đối lập còn gọi là isoenzyme, phá vỡ ái lực kháng sinh với vi khuẩn, làm mất tác dụng của thuốc.

– Tạo ra enzyme để biến đổi cấu trúc phân tử kháng sinh: Một số vi khuẩn đề kháng kháng sinh bằng cách tạo ra các enzym để biến đổi cấu trúc phân tử kháng sinh, từ đó làm phân hủy hoặc bất hoạt tác dụng của thuốc.

khang-sinh_17007947315916874294674067391Việc sử dụng quá nhiều kháng sinh tăng khả tạo ra dòng vi khuẩn gây bệnh mang gen kháng thuốc

Vi khuẩn kháng kháng sinh trong môi trường ao nuôi sẽ hoạt động như những ổ chứa gen kháng kháng sinh, điều này sẽ thúc đẩy sự lây lan của gen kháng kháng sinh trong hệ thống nuôi.

Giải pháp loại bỏ tình trạng kháng kháng sinh

Kháng sinh vốn dĩ được dùng để chữa bênh, tuy nhiên rất nhiều hộ nuôi đã sử dụng như một cách phòng ngừa. Vì vậy, để kiểm soát và ngăn chặn tình trạng kháng kháng sinh, người nuôi cần lưu ý:

– Tuyệt đối không dùng thuốc kháng sinh để phòng bệnh

– Thực hành nuôi tốt, quản lý và giám sát môi trường nuôi đúng kỹ thuật

– Lựa chọn cin giống cở sở có uy tín

– Ghi chép nhật ký nuôi, sử dụng thuốc và hóa chất

– Không nhận thông tin tư vấn khi không có hoạt động thu mẫu vật nuôi trong ao

– Không điều trị khi không được chuẩn đoán

– Loại thuốc được chỉ định dùng sau khi thực hiện các bước: 

  • Thu mẫu vật nuôi tại ao 
  • Phân tích nuôi cấy được vi khuẩn
  • Lập kháng sinh đồ
  • Dừng sử dụng 7-14 ngày trước khi thu hoạch

Những phương pháp thay thế kháng sinh được kỳ vọng có thể sử dụng phổ biến 

Sử dụng tỏi để thay thế kháng sinh

Tỏi là nguồn kháng sinh tự nhiên, cũng thường được sử dụng trong các ao nuôi thủy sản ở Trung Quốc và Việt Nam. Tỏi có khả năng kích thích hệ thống miễn dịch, cải thiện tốc độ tăng trưởng và khả năng tiêu hóa thức ăn trong các loài cá khác nhau.

Men vi sinh

Hiện nay các chế phẩm sinh học đã được sử dụng rộng rãi và mang lại kết quả rất tốt. Các chủng lợi khuẩn sử dụng phổ biến trong nuôi trồng thủy sản là: Bacillus, Lactobacillus, Nitrosomonas, Nitrobacter… 

Thực thể khuẩn (Phages)

Phages là một thể “ăn” vi khuẩn có thể gây bệnh và tiêu diệt vi khuẩn. Việc sử dụng các sinh vật này là một lựa chọn khả quan, tuy nhiên vẫn đang nghiên cứu thử nghiệm ở quy mô nhỏ.

vi-khuan-kks_17007947725602759241225618575Lạm dụng kháng sinh gây ra nhiều nguy hiểm cho người tiêu dùng

Peptide kháng sinh (AMPs)

AMPs là một đoạn peptide hoặc một protein nhỏ có khả năng kháng lại vi sinh vật. Rất nhiều loài thủy sản có khả năng sản sinh petide kháng sinh khác nhau. Những loại AMPs này sẽ được sử dụng trong công nghiệp dược liệu và được sử dụng để kháng vi khuẩn kháng thuốc.

Sử dụng Vaccine để thay thế kháng sinh

Trong trường hợp các phương pháp này không ngăn chặn được dịch bệnh bùng phát, các nhà nghiên cứu bệnh học thủy sản nên thực hiện chẩn đoán chính xác nguyên nhân và tìm ra phương pháp để ngăn chặn. Cách này sẽ giúp kiểm soát việc sử dụng kháng sinh tốt hơn, giảm thiểu các rủi ro liên quan.

Trong một số trường hợp, kháng sinh vẫn là lựa chọn không thể thay thế để ngăn chặn dịch bệnh, nhưng cần sử dụng hợp lý và thận trọng. 

Đăng ngày 24/11/2023
Thuần Phạm
0 0 đánh giá
Đánh giá bài viết
Theo dõi
Thông báo của
guest

0 Góp ý
Cũ nhất
Mới nhất Được bỏ phiếu nhiều nhất
Phản hồi nội tuyến
Xem tất cả bình luận