Trong những năm gần đây, việc bảo vệ các loài thủy sản quý hiếm, đặc biệt là rùa biển, đã được thực hiện một cách mạnh mẽ trong cộng đồng ngư dân. Ý thức của cộng đồng ven biển tỉnh Bình Định về bảo vệ nguồn lợi thủy sản, đặc biệt là bảo tồn rùa biển, đã có sự chuyển biến tích cực.
Theo khảo sát của Tổ chức Bảo tồn thiên nhiên quốc tế (IUCN), ở Bình Định, các bãi rùa đẻ phân bố tại một số xã ven biển và đảo. Đặc biệt, xã Nhơn Hải (thành phố Quy Nhơn, Bình Định) có các bãi rùa đẻ nổi bật như Hải Giang và Hòn Khô. Tuy nhiên, từ năm 2021, khu vực này còn ghi nhận thêm một bãi đẻ mới tại bãi biển trước khu dân cư xã Nhơn Hải.
Vào khoảng 22 giờ ngày 21.5, sau trận mưa lớn, một vài người dân xã Nhơn Hải phát hiện một con rùa bò lên bãi biển thôn Hải Nam để đẻ trứng. Ngay sau khi nhận được tin báo, thành viên Tổ bảo vệ san hô, rùa biển địa phương là anh Nguyễn Tôn Xuân Sáng và anh Trần Văn Phát đã nhanh chóng có mặt để bảo vệ rùa và di dời ổ trứng đến bãi biển Mũi Cồn để ấp nở an toàn.
Cá thể rùa biển này có chiều dài 0,94 m, rộng 0,86 m, nặng hơn 90 kg, thuộc loài Rùa Xanh, Vích (Chelonia mydas), là loài đang bị đe dọa theo phân loại của IUCN và được bảo vệ theo Phụ lục I của công ước CITES. Rùa đẻ được 103 trứng.
Anh Nguyễn Tôn Xuân Sáng chia sẻ rằng điều kiện thời tiết đêm qua – mưa lớn và vắng vẻ – đã tạo điều kiện cho rùa mẹ lên bãi đẻ trứng gần mép nước. Ổ trứng đã được di dời đến nơi an toàn và dự kiến sẽ nở sau 60 ngày.
Xã Nhơn Hải sở hữu hệ sinh thái đa dạng với nhiều rạn san hô và thảm rong tảo – cỏ biển, các loài cá rạn, tôm hùm, nhím biển, sao biển,… Khu vực từ đảo Hòn Khô Lớn đến Hang Yến đặc biệt phong phú với rạn san hô sống, diện tích khoảng 36ha. Đây là nguồn tài nguyên quý giá, không chỉ có giá trị sinh học mà còn giúp phát triển du lịch.
Trong năm 2021, từ tháng 6 đến tháng 9, bãi biển xã Nhơn Hải đã đón 5 lượt rùa biển lên bờ đẻ tổng cộng 476 quả trứng. Tổ chức cộng đồng bảo vệ nguồn lợi thủy sản xã Nhơn Hải đã bảo vệ thành công 3/5 ổ trứng với tỉ lệ nở đạt 54%, giúp 150 cá thể rùa con trở về biển.
Sau cơn mưa, rùa biển lên bờ và bắt đầu đẻ trứng tại bãi biển
Ông Nguyễn Ngọc Nam, Phó chủ tịch UBND xã Nhơn Hải cho biết, việc rùa biển quay lại đẻ trứng sau gần 3 năm đã đem lại niềm vui lớn cho người dân địa phương. Để bảo tồn bãi đẻ rùa biển, UBND xã tiếp tục duy trì công tác bảo vệ khi rùa lên sinh sản, đồng thời khoanh vùng bảo vệ nghiêm ngặt khu vực biển Hòn Khô Nhỏ với diện tích 12,043 ha. Tuyên truyền nhằm kịp thời báo cáo cho chính quyền và tổ chức cộng đồng khi phát hiện rùa lên bãi đẻ.
Đề án phát triển du lịch cộng đồng xã Nhơn Hải đã được UBND tỉnh phê duyệt vào tháng 3.2024. Tham quan bãi đẻ rùa biển là một trong những hoạt động du lịch sinh thái biển mà tỉnh đang định hướng và phát triển, đã đưa vào quy hoạch khu vực bảo tồn bãi đẻ rùa biển kết hợp phát triển du lịch.
Các chú rùa biển con sau khi được ấp nở sẽ trở lại với môi trường biển tự nhiên
Bà Bùi Thị Thu Hiền, chuyên gia bảo tồn rùa biển của IUCN, cho biết rùa cái trưởng thành bơi hơn 600 dặm quay trở lại đúng nơi mình sinh ra và được thả về biển để đẻ trứng sau khoảng 20 – 30 năm. “Sau đó, rùa mẹ sẽ kiếm ăn ở khu vực rạn san hô gần bờ, nơi nó sẽ quay lại đẻ trứng theo chu kỳ 3-5 năm, mỗi mùa sinh sản đẻ từ 2-5 lần. Do đó, cần tiếp tục theo dõi và gắn thẻ cho rùa mẹ khi lên bãi đẻ trứng để bảo vệ trong mùa sinh sản. Hiện nay mới chỉ tháng 5, mùa sinh sản sẽ kéo dài đến tháng 9, 10”.
Sự trở lại của rùa biển tại bãi biển xã Nhơn Hải là dấu hiệu tích cực cho thấy sự nỗ lực bảo vệ nguồn lợi thủy sản của cộng đồng và chính quyền địa phương đã mang lại hiệu quả rõ rệt, nâng cao ý thức bảo tồn thiên nhiên và đặc biệt là rùa biển trong cộng đồng dân cư tại Bình Định.
